25 Ağustos 1999’da kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, İşsizlik Sigortası’nın kapsamını ve şartlarını düzenlemektedir.
Kanunun 47. maddesine göre İşsizlik Sigortası; “bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren zorunlu sigorta” olarak tanımlanıyor.
İşsizlik sigortası, kapsamına dahil olanlar açısından zorunludur. Uygulama çerçevesinde adına işsizlik sigortası primi ödenen kişiler, kanunda sayılı şartların gerçekleşmesi halinde işsizlik ödeneği (işsizlik maaşı) alabilmekte ve bunun dışında da çeşitli haklardan örneği GSS primi ödenmesi, yeni bir iş bulma, yeni iş bulmak için kurs ve programlardan da faydalanabilmektedirler.
İşsizlik Maaşı olarak da ifade edilen İşsizlik Ödeneği ise zorunlu olarak işsizlik sigortası kapsamında olan çalışanlara işsiz kalmaları durumunda yapılan ödeneğe verilen isimdir.
Türkiye’deki ilk işsizlik maaşı ödemesi 01 Mart 2003 tarihinde gerçekleşmiştir.
Ülkemizde işsizlik sigortası primlerinin toplanması Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yürütülmesi ise Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) görev, yetki ve sorumluluğunda bulunuyor.
Ne kadar Süre İle İşsizlik Ödeneği Alınabilir?
İş sözleşmesinin feshinden önceki son üç yılın içinde;
- 600 gün çalışarak adına işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 180 gün
- 900 gün çalışarak adına işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 240 gün
- 1080 gün çalışarak adına işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 300 gün süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
Ödeme Miktarını Belirleyen Nedir?
Günlük işsizlik ödeneği sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı oranında olmaktadır.
Ödeneğin miktarı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’nini geçememektedir.
Damga vergisi hariç herhangi bir vergi veya kesintiye tabi olmayan işsizlik ödeneği nafaka borcu dışında haczedilemiyor ve başkasına da devredilemiyor.
İşsizlik Ödeneği’ne Nasıl Başvuru Yapılır?
İşsizlik Sigortası kapsamındaki çalışan sigortalılar; iş sözleşmelerinin fesih tarihinden itibaren 30 gün içerisinde işsizlik ödeneği için başvuru yapabiliyor. Başvurular İŞKUR şube müdürlüklerine şahsen yapılabildiği gibi çevrimiçi platformda herhangi bir belge/evrak teslimine gerek olmadan e-devlet veya İŞKUR’un E-Şube web siteleri üzerinden de yapılabilmektedir.
Hangi Durumlarda İşsizlik Ödeneği Kesilir?
İşsizlik ödeneğinden yararlanan bir kişinin; söz konusu süreçte bir gün dahi olsa gelir getirici bir işte çalışmaya başlaması durumunda, işe girdiği tarihi takip eden günden başlayarak 15 gün içinde en yakın İŞKUR birimine veya Alo170 hattına bilgi vermesi gerekmektedir.
Ayrıca işsizlik ödeneğinden yararlanılan süre içinde; ikametgah değişikliği, sigortalının yetkili sağlık kuruluşlarınca istirahatli sayılması, askere alınması, yurtdışına çıkılması veya mahkeme kararı ile işe iade edilmesi durumlarında da 15 gün içerisinde İŞKUR’a bilgi verilmesi gerekmektedir.
İŞKUR tarafından teklif edilen, mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi, haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden sigortalı işsizlerin ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.
Yapılan denetimlerde işsizlik ödeneği aldığı dönemde gelir getirici bir işte çalıştığı tespit edilen veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı bağlandığı belirlenen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri (“Emeklilik” gerekçesi ile yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibariyla) tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.
İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri de bu surette kesilmektedir.
Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanmaktadır. Yapılacak olan ödemenin süresi ise başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçememektedir.
İŞKUR Fazla Ödeme İadesi Hangi Durumda Ortaya Çıkıyor?
İşsizlik ödeneğinden yararlanan sigortalılar, kendi kusuru ve bilgilerindeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte İŞKUR’a iade etmek zorundadır.
Bu noktada vurgulanması gereken en önemli konuyu; sigortalının işsizlik maaşı alınan süre içinde yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunması ile gelir getiren bir işe başlanması veya yaşlılık aylığı bağlanması halinde İŞKUR’a bu konularda herhangi bir bildirimde bulunmayarak işsizlik ödeneğinin sigortalı tarafından alınmaya devam edilmesi teşkil etmektedir.
Kısacası sigortalının durumundaki değişiklikleri öncelikle beyan etmesi beklenmektedir.
İŞKUR’a Borçlu Olup Olmadığını Nereden Öğrenebilirsiniz?
İŞKUR’a borcunuzun olup olmadığını öğrenebileceğiniz çok kolay bir yöntemi aktarmak istiyoruz.
Kurumun web sitesinde yer alan E-Şube’de yapacağınız bir sorgulama ile söz konusu borç hakkında bilgi alabilmeniz mümkün.
Bunun için öncelikle https://esube.iskur.gov.tr/ adresinde yer alan E-Şube’deki İş Arayan bölümünden daha önceden oluşturduğunuz üyeliğe giriş yapmanız gerekiyor.
Karşınıza gelecek sayfada İşsizlik Ödeneği Sorgulaması bağlantısını tıkladıktan sonra açılan sayfada Onaylanmış Bildirge Ara butonuna tıklamanız gerekiyor.
Bildirgelerinizin açılan sayfada listelenmesinin ardından Hak Etme/Etmeme Bilgileri butonuna tıklayınca karşınıza gelen listedeki Ödeme Türü kolonunda borcunuzun olup olmadığının bilgisini görebileceksiniz.
Bu kolonun sonunda yer alan FAZLA açıklamasının olduğu satır söz konusu borcun miktarı ve dönemine ait bilgileri aktarıyor.
Ayrıca Kurum tarafından resmi kanallar aracılığı ile yapılacak tebligat da söz konusu borçtan haberdar olabileceğiniz bir başka araç olarak belirtilebilir.
(İŞKUR E-Şube è İşsizlik Ödeneği Sorgulaması è Onaylanmış Bildirge Ara è Hak Etme/Etmeme Bilgileri è Ödeme Türü FAZLA)
Fazla Ödeme İadesini Nasıl Yapabilirsiniz?
Gönderilen tebligat yoluyla söz konusu borçtan haberdar olmanız halinde; borcun tarafınıza tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 (Onbeş) gün içinde, PTT şubeleri aracılığı ile, borcun oluştuğu İŞKUR Hizmet Merkezi’ne ait posta çeki hesabına ödemenin yapılması gerekmektedir.
İŞKUR Hizmet Merkezlerinde ödeme yapabileceğiniz herhangi bir vezne bulunmaması nedeniyle söz konusu borcun ödemeleri yalnızca PTT şubelerine yapılabiliyor.
Ödeme sırasında dekontun açıklama bölümünde, adına ödeme yapılan kişinin yani borçlunun TC Kimlik Numarası ile ad-soyad bilgisine yer verilmesi en önemli konu olarak karşımıza çıkıyor.
Sizin dışınızdaki bir kişinin PTT gişelerinde adınıza ödeme yapması halinde bu konuya daha fazla dikkat etmesi gerekiyor.
Ayrıca söz konusu posta çeki hesaplarının artık IBAN karşılığı da kullanılmaya başlandığı için, borcun oluştuğu İŞKUR Hizmet Merkezi’nden IBAN bilgisini öğrenerek EFT yapmak suretiyle de ödemenizi yapabilirsiniz.
İlgili Bağlantılar: